Sinds 2018 ga ik in het voorjaar en de zomer af en toe met mijn zus naar de lokale plas om rivierkreeftjes te vangen in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Afgezien van onze standaard duikuitrusting hebben wij alleen een waszak van gaas bij ons. Nadat we het water zijn ingegaan komen we 45 minuten later weer boven met in de waszak 50 tot 60 handmatig gevangen rivierkreeftjes (volwassen en juveniele exemplaren). Onze limiet, de grootte van de waszak.  

Methode: 
Het is raadzaam om de inspanningen te focussen op de reproductieve periode van de invasieve rivierkreeft in kwestie. Het verzamelen van rivierkreeftjes kan op ieder moment van de dag. De duiker gaat met zijn / haar buddy te water en zwemt langzaam parallel aan de waterkant op geringe diepte (tussen ~ 0 en 5 meter), hier is namelijk in de meeste gevallen de hoogste dichtheid aan kreeftjes te vinden. Bijkomend voordeel van de geringe diepte is dat de duiker langer gebruik kan maken van zijn/haar luchtvoorraad en / of meerder duiken per dag kan maken op één tank. In de meest ondiepe wateren (slootjes, etc.) kan dezelfde methode overigens snorkelend worden toegepast. Dit voorkomt onnodig omwoelen van de bodem en dus vertroebeling van het water.

Onderwater kan de duiker op basis van de opvallende kleur van het schild gemakkelijk de juiste soort rivierkreeft identificeren. Na identificatie kan de kreeft met de hand (in standaard neopreen handschoen) zachtjes tegen de bodem worden gedrukt en met twee vingers om de carapax (bovenlijf) geknepen in de zak worden geplaatst. Aangezien de kreeftjes bij gevaar achteruit schieten is het verstandig een kreeft van voren met een hand af te leiden en met een tweede hand langzaam vanachter te benaderen alvorens de kreeft met deze hand tegen de bodem te drukken. Het gebruik van een onderwaterlamp is aan te raden omdat de diertjes hiermee makkelijker worden opgespoord en beter kunnen worden geïdentificeerd. 

Tot nu toe hebben wij voor het verzamelen van de kreeftjes simpelweg gebruik gemaakt van een gazen waszak met sluitkoord, maar variaties hierop zijn ook mogelijk. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een kleinere versie van de ‘ZooKeeper container’ die wordt gebruikt voor het vangen van invasieve koraalduivels in de Caribische Zee. Deze worden professioneel gefabriceerd (PVC buis met flexibele 1-richtingstrechter, zie bijvoorbeeld: https://www.diverightinscuba.com/zookeeper-lionfish-containment-unit.html), maar er zijn ook talrijke doe-het-zelf voorbeelden vinden te online. De waszak met verzamelde kreeftjes kan vervolgens kort na de duik in een vriezer worden geplaatst om de kreeftjes zonder onnodig lijden te laten sterven. Doordat de kreeftjes maar een korte tijd in de zak verblijven beschadigen ze niet en kunnen ze prima worden verkocht / overgedragen aan lokale restaurants of alternatieve eetgelegenheden voor consumptie. 

Efficiëntie:  
Na twee duiken (in twee weken tijd) was er al een significante afname in het aantal Amerikaanse rivierkreeften te zien en waren er opvallend meer endemische individuen aanwezig (ook juveniele). Zonder verder ingrijpen was dit effect op de bewuste locatie nog maanden zichtbaar. De precieze frequentie waarmee een meer, sloot of rivier moet worden bedoken zal snel duidelijk worden wanneer er op grote schaal gevangen wordt en er meer wetenschappelijke data beschikbaar is. Voordeel van deze methode is dat duikers ook direct een idee krijgen van het effect van het wegvangen, aangezien de dichtheden duidelijk waar te nemen zijn tijdens de duik. Het aantal in te zetten manuren zal vergelijkbaar zijn met de uren die nodig zijn voor het plaatsen en (selectief) leeghalen van geplaatste vallen of andere vangvarianten, maar de opbrengst (aantal kreeften) per uur zal beduidend hoger zijn met de gerichte duikmethode. Financieel is deze optie ook aantrekkelijk aangezien alleen persluchtvulling en waszakken nodig zijn. Verder kan er natuurlijk gedacht worden aan een vergoeding voor de duikers in kwestie, hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een bedrag per ingeleverde kilo kreeftjes. Net als bij de invasieve koraalduivel in het Caribisch gebied zou dit in theorie ook vergoed kunnen door restaurants waaraan ze worden geleverd. Het is aan de provincie of het waterschap om de duikers in kwestie de juiste vergunningen te verlenen.    

Voordelen ten opzichte van vangst middels vallen: 

• 100% selectief, dus 0% bijvangst
• Ecologisch verantwoord
• Geringe stress voor de kreeftjes (dieren zitten niet voor lange tijd vast in een val)
• Efficiënt (+50 kreeftjes in 45 minuten in een standaard zoetwaterplas) 
• Er kan direct op grote schaal mee worden begonnen (duikers kunnen de juiste soort gemakkelijk herkennen)
• Relatief goedkoop (duiktankvullingen en waszakken)
• Voor duikers is het een leuke afwisseling, genoeg hobbyduikers zullen interesse hebben