Wat houdt dit idee in?

We willen het water in polders, sloten en beken zoveel mogelijk vasthouden. Daarom hebben we het Roterend Kunststof Duikerschot (RKD) bedacht. Dit is een draaibaar, instelbaar schot dat in een duiker (met kraag aan de bovenstroomse kant) geplaatst wordt. Het RKD is lichtgewicht, niet onderhevig aan slijtage, eenvoudig te plaatsen, milieuvriendelijk, en goedkoop t.o.v. andere oplossingen. Middels het RKD kan het water in sloten en beken worden vastgehouden, dan wel gestuurd worden afgevoerd. Hierdoor stijgt het grondwaterpeil en is er minder water nodig voor beregening.

Inmiddels hebben we in overleg met de constructeur / leverancier een compleet werkende constructie ontwikkeld. Bij het testen van een prototype liepen we tegen een aantal zaken aan, zoals het volledig lekdicht krijgen, die inmiddels zijn opgelost. Vervolgens zijn we gestart met de productie van 20 stuks voor duikers met een Ø 500 mm en verschillende schothoogtes. Daarnaast wordt er ook een RKD geproduceerd voor een duiker van Ø 1250 mm. De locaties bepalen voor deze 21 RKD's gebeurt in overleg met de gebiedsbeheerder.

   

Waarom dit idee?
Mijn idee om water vast te houden in sloten en beken is hoofdzakelijk ontstaan vanuit de voortschrijdende klimaatverandering die zorgt voor grillige en wisselende weersomstandigheden. Deze grilligheid in weeromstandigheden hebben we de laatste jaren allemaal meegemaakt, in de vorm van extreme neerslag en droogte. Als waterbeheerders hebben we weinig invloed op het klimaat, maar we hebben wel een grote verantwoordelijkheid om op klimaatverandering te anticiperen.

Twee van de belangrijkste uitdagingen en ook waterschapsdoelen zijn:

1.  Water afvoeren als het te nat is , maar niet meer dan nodig, zowel in landelijk als stedelijk gebied.
2. Water vasthouden waar mogelijk, zowel in landelijk als stedelijk gebied. 

De belangrijkste en grootste uitdaging voor ons is het water in sloten en beken op een simpele manier vast te houden. Dit om zo een leefbaar milieu te creëren of in stand te houden.

Er is inmiddels al van alles bedacht en toegepast om het water te vast te houden, met alle voor en nadelen. Hieronder staan een paar voorbeelden met de bijbehorende nadelen, zoals:

• Een rijplaat in de sloot: bij hogere afvoeren kans op uitspoelen rondom de plaat, zware constructie, plaatsen met graafmachine
• Zanddammen en zandzakken: soms met plastic wat niet milieuvriendelijk is, het gaat gepaard met zware en arbeidsintensieve werkzaamheden, en geeft uitspoeling van zand
• Drempels: kostbaar, er moet tropisch hout voor worden gekapt, het wordt in de bodem getrild of gespoten, dit is arbeidsintensief en zwaar werk
• Stuw met planken: dure en zware constructie, bak moet aan de bovenkant met een rooster worden afgesloten, waarbij ook hout of kunststof plankjes worden gebruikt, plaatsing altijd met een graafmachine, dit is arbeidsintensief, daarbij is er kans op diefstal van de roosters

Al deze methoden om water vast te houden, zijn arbeidsintensief en vergen veelal de inzet van graafmachines en menskracht.

Om ons als waterbeheerders te helpen, heb ik een relatief lichte kunststof constructie bedacht om het water in polders, sloten en beken langer vast te houden, dan wel gestuurd of vertraagd af te voeren.

Video: Goed idee: een roterend duikerschot 

De voordelen van deze kunststofconstructie zijn: 

1. Eenvoudige, eenmalige en snelle montage van de RKD, met daarin het beweegbare schot.
2. Alle duiker- en schotuitvoeringen van de RKD zijn mogelijk (in overleg met constructeur). Ook kunnen andere af- of doorvoervormen worden gefabriceerd of aan het schot worden gelast, zoals:
   1. • V-vorm in het schot
      • Goot aan het schot lassen
      • Buis van iedere diameter (niet groter dan de duikermaat) aan het schot lassen
      • Een rechte of gebogen plaat aan het schot bevestigen
      • Er wordt geprobeerd een RKD te maken met twee schotten die voor elkaar doordraaien wat kan als fungeren knijpstuw.
3. Omdat de RKD in de duikerkraag is gemonteerd kan deze niet of nauwelijks beschadigen tijdens maai en/ of onderhoudswerkzaamheden.
4. Het schot kan niet worden weggehaald of de gehele RKD moet worden verwijderd (het materiaal is ook niet interessant voor dieven).
5. De RKD is door een persoon te monteren (afhankelijk van de diameter) i.v.m. ARBO is het verstandig met meerdere personen te monteren.
6. Relatief licht van gewicht RKD (afhankelijk van de uitvoering en afmetingen).
7. De RKD kan op of in alle duikervormen en afmetingen worden gefabriceerd, (Rond, Rechthoek, Vierkant en Muilduikers). Afhankelijk van de diameter van de duiker kan de materiaaldikte/ sterkte worden aangepast. Maar de doorvoer met schot blijft rond. 
8. Het schot kan in iedere positie worden vastgezet door het schot met een kunststof hamer of mesthaak in de sponning te kloppen.
9. Agrariërs, tuinders, grote terrein beherende instanties zoals Staatsbosbeheer, Stichting Natuur Monumenten, Provinciale Landschappen, gemeenten en particulieren kunnen een RKD plaatsen in hun perceelsloten om op deze manier water te conserveren. Percelen waar zij nu beregenen of waar drainage ligt is het afstromend water te conserveren in hun perceelsloten.
10. De RKD kan energiebesparend zijn door ze te plaatsen in polder-duikers om zonder gemaal een streefpeil te behouden. Nu wordt een polder door een of meerdere gemalen gestuurd om een streefpeil te behouden. Dit streefpeil zou gedeeltelijk overgenomen kunnen worden door de schotten, alleen het overtollige water wat overstort wordt weggepompt. Misschien is het zelfs mogelijk een deel van het water terug te pompen in de polder zodat het circuleert.
11. Kan betonnen LOP-bak vervangen. Er kan i.p.v. een betonnen LOP-bak een kunststofbak worden gefabriceerd die d.m.v. een opgelaste ring bovenstroom in de duikerkraag wordt geklopt. Op de bovenstroomse kant van de bak wordt een RKD gelast. Deze RKD kan ook hoger op de bak worden gelast om meer water te conserveren (sifon constructie) (zie nieuwe RKD-ontwikkelingen).
12. De volledig kunststoffen RKD is 100 % recyclebaar (Thermoplast).
13. Als het nodig mocht zijn kan de HDPE in het veld worden gelast.

14. In geval van calamiteit is het mogelijk het RKD-schot met een stok of handzaag door te zagen en uit de sponning stoten.

Standaard gaan we er vanuit om minimaal de helft van het duikerdoorstroomprofiel te sluiten. Alles kan op klantwens worden gefabriceerd, maar er moet worden gekeken wat de mogelijkheden in het gebied zijn, dit is bepalend voor de uitvoering. Door een groter schot te maken, wordt de kerende werking ook groter. (Zie toepassing in de pilot)

Klein nadeel:

• Een nadeel is dat de RKD (nog) niet passeerbaar is voor vis, maar dit is ook niet de bedoeling in het toepassingsgebied van de RKD. En dat is een stuw met balken ook niet. Wel kan de vis zich over het schot naar benedenstroom laten glijden maar kan niet meer terug naar boven. Voor de vispasseerbaarheid ga ik met de constructeur rond de tafel zitten en kijken of er mogelijkheden zijn. Te denken valt dan aan de vorm of klant specifieke aanpassingen van het schot. Maar er moet ook geen situatie ontstaan waarbij drijfvuil aan of in de constructie blijft hangen. Het vispasseerbare gedeelte moet aan het beweegbare schot worden bevestigd.

Toepassing en locaties in pilot:
Het project dat wordt gestart ligt in het beheergebied van Waterschap De Dommel, de Boven Dommel, het afstroomgebied van de Keersop in Bergeijk/ Westerhoven.

In de pilot worden 20 duikers Ø 500 mm voorzien van een RKD en 1 RKD in een duiker Ø 1250 mm.

• Het is logisch om in een hellend gebied waarin ons waterschap ligt bovenin te beginnen met hogere schotten en geleidelijk met een zelf te kiezen hoogte naar beneden toe te werken (klantwens).
• We beginnen boven in het gebied met het hoogste schot van Ø 400 mm in een Ø 500 mm duiker (een maanvormige opening van 100 mm blijft open) Borkelsedijk en Berkterbeemden
• Het volgende schot wordt Ø 350 mm enzovoorts tot Ø 250 mm in de lagere delen van het gebied.
• Alle maten van schotten zijn mogelijk. Ø 450 mm, Ø 400, Ø 350 enz. hiermee wordt de kerende werking groter of kleiner. (Klantwens en mogelijkheden in het gebied)
• Een RKD van Ø 1250 mm in de Keunensloop, Burgemeester Aartslaan, Bergeijk.

Tijdens de pilot houden we een logboek bij waarin een aantal gegevens worden vastgelegd om te monitoren wat het effect is, zoals:

• Vastleggen coördinaten van elke duiker waarin een RKD wordt geplaatst
• Foto van de locatie
• Hoogte van het schot
• De bekende hoogtes (BOD) worden uit ons GIS-systeem gehaald. Uiteraard voor een goede sturing zijn ingemeten vaste punten (vp) het nauwkeurigst. Bijvoorbeeld een rvs bout (vp) op de kopsekant van de duiker zetten en vanaf dit vp terug meten naar de waterstand (mNAP)
• Regelmatige controle op de waterstand gemeten vanaf vp invullen op Excellijst
• Eventuele vervuiling waarmee het schot krijgt te maken: zand, maaisel, blad.
• Verstelmogelijkheden zijn anders als bij een stuw met planken. Bij het RKD kun je de hoogte per cm instellen. Dit is niet mogelijk bij een stuw met planken.

Resultaten pilot
In het voorjaar van 2022 zijn de resultaten van de pilot bekend. Wij zullen deze dan graag delen met de andere waterschappen middels een presentatie.

Voor een technische omschrijving van de RKD: zie bijlage

 

Wilt u graag meer informatie over de toepassing van de RKD, neem dan contact op met de projectleider Walter van Gerwen.

Wilt u meer informatie over de productie van de RKD, neem dan contact op met de leverancier:

CKB Kunststof Installatiebouw
R. van Geffen
Ladonkseweg 4
5281 RN Boxtel (NL)
Tel. 0031 – (0)411 – 68 85 71
info@ckb-kunststoffen.nl

Geffen Products BV
R. van Geffen
Ladonkseweg 6
5281 RN Boxtel (NL)
Tel. 0031 – (0)411 – 68 85 71
info@geffenproducts.nl