Met bestuurlijk draagvlak heeft in 2016 een breed consortium van private en publieke partijen - waterschappen en ondernemers, adviseurs en onderzoeksinstellingen - het initiatief genomen om een zogenoemde ‘proefpolder’ in te richten om de potentie van kringlooplandbouw en onderwaterdrainage te beproeven en te evalueren. Bij positieve resultaten willen we het breed uitrollen naar alle agrarische ondernemers in het veenweidegebied. De proefpolder kringlooplandbouw is gestart in 2017 en loopt tot en met 2020 in de polder Groot Wilnis-Vinkeveen rondom de Gagelweg.
Oppervlaktewater en nutriënten
De focus ligt bij de verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit en het agrarisch nutriëntenmanagement via kringlooplandbouw. Door samen met alle ondernemers maatregelen te nemen voor bodem- en slootkantbeheer en door te sturen op een duurzame bemesting en maximale gewasproductie is het mogelijk om de chemische en ecologische waterkwaliteit te verbeteren. Tegelijk gaat dit samen met een efficiënte bedrijfsvoering waarin kringlopen van nutriënten worden gesloten en het management voortbouwt op de natuurlijke potentie van de bodem om gewassen te produceren.
KringloopWijzer
Kringlooplandbouw is een veelbelovende aanpak om de bovengenoemde uitdagingen integraal aan te pakken. Door de nutriëntenkringloop op het bedrijf te sluiten en door efficiënter te bemesten kan de bedrijfsvoering worden verbeterd en tegelijkertijd de milieukundige voetafdruk worden verkleind. In de melkveehouderij wordt deze ontwikkeling gefaciliteerd met het monitoringsinstrument de KringloopWijzer (KLW). Praktijkervaringen en eerdere modelstudies laten zien dat het mogelijk is om via het sluiten van de kringloop en door het optimaliseren van het bodem- en slootkantenbeheer de waterkwaliteit substantieel te verbeteren. Een voorstudie uit 2015 laat zien dat voor deze aanpak veel potentie aanwezig is. De vrachten stikstof (N) en fosfaat (P) naar het watersysteem kunnen met 33 tot 50% worden verminderd. Daarnaast zijn meer dan 23 kringloopmaatregelen beschikbaar om nutriënten op het agrarische bedrijf beter te benutten.
Meerjarig traject
De provincie Utrecht, het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) en AGV werken daarom sinds 2016 samen met boeren, adviseurs en kenniswerkers in de Proefpolder Kringlooplandbouw. Daarmee willen we de werkelijke bijdrage van kringlooplandbouw voor het verbeteren van de waterkwaliteit, het afremmen van de maaivelddaling en de mitigatie van klimaatverandering onderbouwen. Dit gebeurt in een meerjarig traject, waarbij alle melkveehouders in één polder samen de goede maatregelen in de praktijk brengen. Door de inzet van de KLW, door extra monitoring en door ondersteunende tools wordt het effect van de kringlooplandbouw op de gewasopbrengst, de waterkwaliteit en op de eventuele bodemdaling gekwantificeerd. De verzamelde gegevens en inzichten worden gebruikt om richting te geven aan concrete oplossingsrichtingen voor alle veenweidepolders in het westelijke veenweidegebied.
Veel organisaties
Bij dit project zijn allerlei organisaties betrokken waaronder de agrariërs in de proefpolder, de waterschappen AGV en HDSR, de provincie Utrecht, de onderzoekstinstellingen Wageningen Environmental Research, het Louis Bolk Instituut, het Nutriënten Management Instituut en de adviesorganisaties PPP-Agro, Boerenverstand, KnowH2O en het Veenweiden Innovatiecentrum.
Planning
Het project is gestart in 2016. Via een proces van intensieve begeleiding en advisering, dataverzameling (bodemeigenschappen, watersysteem en landbouwkundig gebruik) en modelontwikkeling (om verbanden in kaart te brengen tussen bemesting, landgebruik en verliezen van stikstof en fosfor naar het watersysteem) zijn nieuwe inzichten ontstaan voor duurzaam agrarisch bodem- en waterbeheer. Het project wordt afgerond in 2020. In deze fase worden de inzichten vertaald in een aanpak die het mogelijk maakt om kringlooplandbouw ook breed uit te dragen in andere polders in het veenweidegebied.
Verdere informatie
Ros & Hondebrink (2020) Proefpolder Kringlooplandbouw. Een compilatie van onderzoeksgegevens. AGV-rapport, 47 pp.
https://www.veenweiden.nl/proefpolder-kringlooplandbouw-2/
https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2018/11/19/proefpolder-kringlooplandbouw-uitdaging-voor-boer
https://youtu.be/GeCO5K3oYhs
https://www.agv.nl/
https://www.hdsr.nl/
https://www.provincie-utrecht.nl/
http://www.louisbolk.org/nl/home