Hoe ziet het waterbeheer van de toekomst er (mogelijk) uit? Daarover ging de Big Water Hack die het Waterschapshuis in Utrecht organiseerde op 24 en 25 januari. Het was een geslaagd event waarbij vijftig deelnemers, 24 uur non-stop, hun creativiteit loslieten op vijf scenario’s. Met hulp van storytelling skills en chat GPT kwamen zij tot concrete beelden waar de watersector mee aan de slag kan.

De Big Water Hack vond plaats in Utrecht in een passende industriële omgeving met vintage banken en Arcadekasten voor de gamers. Na een korte kennismaking trapte futurist en toekomstonderzoeker Peter Joosten het event officieel af met een workshop toekomstdenken. Op naar de komende 24 uur!

Wakker worden in 2050

‘Het is niet voor niets dat het Waterschapshuis deze Big Water Hack organiseert’, vertelt Marije Stronks, adviseur digitale transformatie. ‘De waterschappen staan voor grote uitdagingen, waaronder klimaatadaptatie, de energietransitie en nieuwe vervuilingen in water en bodem. Ondertussen leven we in een maatschappij met uitdagingen zoals politieke versnippering, vergrijzing en digitale ontwikkelingen die ons werk beïnvloeden. Als sector moeten we ons daarom blijven ontwikkelen, maar waarheen? Daar wordt natuurlijk al veel over nagedacht, maar dat zijn vooral ‘droge’ teksten. Voor veel mensen zijn beelden veel aansprekender. Dus hoe ziet de wereld eruit als ik wakker word in 2050? Hoe leven we dan? Hoe organiseren we het waterbeheer dan?’.

Pressure cooker

Om hier beeld bij te krijgen, gingen de deelnemers in zeven groepen onder hoge tijdsdruk aan de slag met vijf scenario’s. Deze varieerden van een volledig  geautomatiseerd waterbeheer op Europese schaal en scenario’s waarin Big Tech bedrijven het waterbeheer hadden overgenomen, tot zeer lokaal waterbeheer met weinig techniek, en van alles daartussen. Om de groepen te helpen hun gedachten uit te werken en te structureren, kregen ze twee workshops. Een over storytelling en een over Chat GPT. Marije: ‘Verhalen vertellen is wat mensen al van oudsher doen om te verbinden. Chat GPT is juist een nieuwe AI-toepassing, die kan helpen om verhalen zoals toekomstscenario’s te vertalen naar visuele wensbeelden.’

Wat deelnemers zeggen

De sfeer zat er meteen goed in en deelnemers waren enthousiast. Helena Jacobi, programmamanager digitale transformatie bij Wetterskip Fryslân: ‘Ik zag wel op tegen niet slapen, maar dit is helemaal mijn straatje. We hebben een leuke inspirerende groep met mensen die allemaal open minded willen nadenken over oplossingen. Bijzonder en verrijkend dat we dit met zoveel waterschappers kunnen doen!’ Elk team had ook een coach, zoals Gertie Sloetjes, coördinator informatiemanagement bij waterschap Vallei en Veluwe. Gertie: ‘Het leek mij leuk om met mensen vanuit allerlei disciplines na te denken over de toekomst. Chat GPT heeft ons daarbij echt geholpen. Gaandeweg leerden we om steeds betere prompts (opdrachten) te geven. Zo konden we ons verhaal aanscherpen en passende beelden genereren. In ons team zaten waterschappers, maar ook een docente van een hogeschool. Zij bracht weer hele andere invalshoeken mee. Echt een goede reminder voor hoe belangrijk het is om te sparren met mensen in allerlei rollen en allerlei lagen van je organisatie. Dat neem ik dus mee!’ 

Indrukwekkende presentaties

Na een nacht hard werken, maar ook een silent disco en ochtendgymnastiek, vonden de eindpresentaties plaats om 9.30 ’s ochtends. En het lag niet aan dat tijdstip dat de jury moeite had om een winnaar aan te wijzen. Voorzitter Nanda Zoelen, hoogheemraad bij hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en dagelijks bestuurder bij het Waterschapshuis: ‘We zijn onder de indruk van alle presentaties. Aan de hand van AI-gegenereerde beelden, kwamen ze tot heel uiteenlopende toekomstscenario’s. Maar… we mogen maar één winnaar aanwijzen.’

AI-scenario wint

Gejuich ging op in groep 3, met als scenario ‘Het AI gestuurde waterbeheer’. Deze groep wist de impact van hun scenario het beste duidelijk te maken. Marijn de Vos, adviseur geo-informatie bij waterschap Brabantse Delta is trots: ‘We hebben de waarde van ons scenario in beeld gebracht aan de hand van een dilemma. Kort gezegd zien we in ons scenario één Europees gecentraliseerd waterbeheer. Volledig aangestuurd door een AI-‘collega’ genaamd Sam. Dat werkt goed, maar dan… gebeurt er een ramp. Bij Berlijn wordt een giftige stof in het water gedetecteerd waar mensen ziek van kunnen worden, of er zelfs door kunnen sterven. Moeten we dan een bepaald percentage sterfgevallen accepteren, of voeren we liever het water af, waardoor agrariërs in dat gebied in de problemen komen en mensen hun werk verliezen? Wij denken dat het belangrijk is om AI als een waardevol hulpmiddel te zien, maar wél de menselijke maat te behouden. Dit door bij dergelijke vraagstukken de afweging over te laten aan democratisch gekozen ethische commissie. In ons verhaal kiest deze voor het afvoeren van het water, dus voor het beschermen van de volksgezondheid.’

En nu?

Elk van de teams kwam met goed uitgewerkte toekomstbeelden. Het Waterschapshuis wil dan ook zeker zorgen dat de waterschappen gebruik kunnen maken van de geschetste toekomstbeelden. Hoe precies? ‘Daar gaan we de komende tijd mee aan de slag’, aldus Marije. ‘In ieder geval hebben we de resultaten gepresenteerd op het Waterinnovatiefestival op 1 februari. Wat ons betreft gaan de beelden die we met zijn allen hebben neergezet handvatten vormen voor gesprekken die we binnen de sector te voeren hebben over het toekomstige waterbeheer. Het Waterschapshuis wil de waterschappen hierin op allerlei manieren blijven verbinden, inspireren en faciliteren.